Halet Efendi kütüphanesi İstanbul’da Galata Mevlevihane’sinin külliyesinde bulunmaktadır. Asıl adı Mehmet Said ama o Halet ismiyle şöhret bulmuştur. 1760 yılında İstanbul’da doğmuştur. Altı asır dünyaya hükmeden Osmanlı İmparatorluğunda bir birinden ilginç olaylar ve hikayeler vardır. İşte onlardan birisi de Halet Efendi olup oldukça ilginç bir şahsiyettir.
Bu zatın düzgün bir medrese eğitimi almamış olmamasından, bir devlet adamı olmasından, galata Mevlevihane Postnişini Galip dedeye tabi olup Mevlevi olmasından, Paris’e Büyükelçisi olmasından, Padişah 2. Mahmud’un başdanışmanı olmasından tutun yaşadığı rekabete, çalkantılı hayatına, hırsına, acımasızlığına, hasımlarına yaptıklarına, kindarlığına ve ölümüne kadar hayatı çalkantılı ve ilginçtir.
Türbesi Galata Mevlihane’sinin girişinde sol tarafta bulunmaktadır. Sebil, muvakkithane ve kütüphaneden oluşan iki katlı bina sebil-i küttab namıyla meşhurdur. Kaside ve methiyelerin toplandığı zinetül mecalis isimli bir kitabı vardır.
Ölümünde sonra halk arasında konuşulan şu beyit onun hakkında söylenmiştir. Halet Efendi hakkında yazılan meşhur beyit. Ne kendi eyledi rahat ne halka verdi huzur. Yıkıldı gitti cihandan dayansın ehli kubur Halet efendi hakkında bizim konumuz ise Galata Mevlevihanesinde bulunan kitabedir.
Halet Efendi Kütüphanesindeki Kitabe
Kitabede şöyle yazmaktadır
Ey vâkıf-ı ser hâlim olan Mevlana / Halet yoluna canını vakf etse seza
Mecmua-i isyanımı setr etmek içün / Etti keremin üstüne bir kubbe bina.
