Ebu Ubeyde Bin Cerrah Kısaca Hayatı

Ebu Ubeyde bin Cerrah (r.a.) unvanı “Eminü’l ümme” yani güvenilir kişi olup daha hayatta iken cennet ile müjdelenmiş on sahabeden birisidir.

Ebu Ubeyde bin Cerrah Mekke’de hicri 583 tarihinde doğmuştur. Soyu Hz. Peygamber ile birleşmekte olup Asıl ismi Amir künyesi ise “Ebu Ubeyde”dir. Bu mübarek sahabe dedesine nispet edilerek Ebu Ubeyde bin Cerrah ismiyle bilinir olmuş­tur.

Ebu Ubeyde Bin Cerrah Kimdir?

Beni Haris kabilesine mensup olup cahiliye döneminde okuma yazma bilen az sayılda kişilerden olduğundan Kureyşliler değer verdiği birisidir.

Hz. Peygamber’in İslam dinine davete yeni başladığı zamanlarda Hz. Ebu Bekir’in vesilesi ile Müslüman olmuştur. İslâmiyet’i kabul etmesiyle bu dinin yayılması için büyük gayretler sarf etmişti. Bu nedenle müşriklerin dikkatini çekmiş ve onların ağır baskılarına maruz kalmıştır.

Mekke’de baskı ve işkenceler iyice artması üzerine 616 tarihinde 2. Habeşistan Hicreti’ne dahil olmuştur. Ancak bir müddet sonra tekrar Mekke’ye dönmüştür. Kısa bir süre sonra Medine’ye hicret etti. Medine’de ise Hz. Peygamber onunla Sa‘d b. Muaz ile kardeşlik bağı kurmuştur.

Hz. Peygamber (sav) onun için “Her ümmetin bir emini vardır. Bizim eminimiz ise Ebu Ubeyde Bin Cerrah’tır.” demiştir.

Bu mübarek sahabe Peygamber Efendimizle beraber Bedir savaşına katılmıştı. Karşı düşman saflarında ise babası bulunuyordu. O babasına hücum etmek noktasında çekinmişti. Ama babasının kendisine hücum etmesi üzerine Babası Abdullah Bin Cerrah’ı öldürmek zorunda kalmıştı. Bu hadise bir ayetin nazil olmasına vesile olmuştur. Bu ayet Mücadele suresinin 22. ayetidir. Ayette özetle baba, oğul, kardeş veya akrabalar da olsa müminlerin kafirleri dost edinemeyeceği ifade edilmiştir.

Müminlerin Emini Ebu Ubeyde Bin Cerrah

Rivayete göre Hz. Peygamberin (s.a.v) huzuruna bir grup Hristiyan gelmişti. Hz. Peygambere hitaben “Bizler mallarımızın paylaşılmasında anlaşama sağlayamadık. Bu konuda bize hakem olabilecek ve senin de beğendiğin bir kişiyi bizimle birlikte gönder. Sizler bu konuda makbulsünüz.” dediler.

Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) onlara yarın öğleden sonra geliniz ki sizinle beraber hem sağlam hem güvenilir birisini göndereceğim dedi. Hz. Ömer şunu söylemiş “Hz. Peygamberin bu sözlerini işitince bu söze nail olabilmek için öğlen namazı için erkenden gittim.

Hz. Peygamber (s.a.v) öğle namazını kıldırmış ve sağına ve soluna bakınmaya başlamıştı. Beni seçmesi için kendimi göstermeye çalıştım. Etrafa bakınırken Ebu Ubeyde Bin Cerrah’ı yanına çağırdı. Ona sen onlarla birlikte git dedi. Onlara anlaşamadıkları konularda hak ile hüküm ver.” O zaman dedim ki Ebu Ubeyde bu nitelikleri aldı ve götürdü.

İnsanların Hayırlısı

Uhud savaşı sonrasında İslam ordusunda dağılmalar başlamıştı. Müşrikler bütün güçleriyle mızraklı silahlarıyla saldırıyorlardı. Sahabeler ise göğüslerini siper ederek Hz. Peygamberi korumak için çabalıyordu. İşte can siperane çabalayan 14 kişiden birisiydi.

Bu saldırılarda Rasulullah’ın dişi kırılmış, alnı yarılmış ve giydiği zırhının iki halkası yanağına batmıştı. Hz. Ebu Bekir hemen o halkaları çıkarmak için yanına hızlıca gitti. Ebu Ubeyde ise halkaları çıkarma işini kendisine bırakmasını söyledi. Eğer halkaları eliyle çıkarsa Rasulullah’a ıstırap vereceğinden korktu ve o dişleriyle iyice ısırıp birini çıkardı ama bir dişi söküldü.

Daha sonra diğer halkayı yine dişiyle ısırıp çıkarınca yine bir dişi daha kırıldı. Bu olayı izleyen Hz. Ebu Bekir “Ebu Ubeyde dişi kırılanların en hayırlısıdır” dedi. Kureyş’te üç kişi meşhur olmuş ki onlar insanlar içinde en güzeli, ahlaklısı ve en utangacıdır demişler. O kişiler doğrudan başka bir şey söylemezler. Bu kişiler Hz. Ebu Bekir, Ebu Ubeyde bin cerrah ve Osman İbn Affan’dır”

Ebu Ubeyde Bin Cerrah Özellikleri

Evet bu mübarek sahabe Ebu Ubeyde uzun boyluydu, zayıf yapılıydı, seyrek sakallıydı. Hz. Peygamber (sav) alçak gönüllü olan, zühd ve haya sahibi olan Ebu Ubeyde’yi çok sever ve ahlakını, şahsiyetini takdir ederdi. Hz. Aişe’den gelen bir rivayette, Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer’den sonra Resûl-i Ekrem en çok Ebu Ubeyde Bin cerrah severdi. (Tirmizi, Menaḳıb, 14)

Ebu Ubeyde Bin Cerrah Cennetle Müjdelendi

Sahabelerden Said İbnu Zeyd (r.a) rivayet ettiği meşhur rivayete göre Allah Rasulü (sav) “Ebu Bekir cennetliktir, Ömer cennetliktir, Osman cennetliktir, Ali cennetliktir, Talha cennetliktir, Zübeyr bin avvam cennetliktir, Sa’d ibni Malik cennetliktir, Abdurrahman bin Avf cennetliktir, Ebu Ubeyde Bin Cerrah cennetliktir.” Hz. Zeyd 9. kişiyi söyledi ve sustu. Oradakiler “10. kimdir?” deyince zeyd kendisini ilave etti. (Ebu Davud, Sünnet 9)

Hz. Peygamber (sav) vefat ettikten sonra Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer’in de bulunduğu bazı sahabeler ona halife olarak tabi olmak istediklerini söylediler. Ama o Hz. Ebu Bekir bu göreve daha layıktır demiş ve teklifi kabul etmemiştir.

Hz. Ebu Bekir’in halife olduğunda devletin mali işlerini ona bıraktı. Daha sonra ise Suriye tarafına gönderilen ordulardan birisine kumandan olarak tayin etmiştir.

Hz. Ömer halifeliği döneminde ise bazı hikmetlee binaen Halid b. Velid’in yerine bütün orduların başkumandanlığına tayin edilmiştir. Antakya, Lazkiye, Humus, Hama, Halep, ve Kudüs olmak üzere Suriye’de birçok bölge fethedildi. Daha sonra ise bu bölgelerin valisi olmuştur.

Hz. Ömer zamanında bir kıtlık başlamıştı. Hz. Ömer valilere haber göndererek yardım istedi. Bu talebe İlk cevap vererek yardım kervanı gönderen o zaman Şam valisi olan Ebu Ubeyde olmuştur.

Bu mübarek sahabenin sade bir hayat vardı. Şaşalı gösterişli bir hayatı sevmezdi. Şam valisi olduğu bir zamanda Hz. Ömer Şam’ı denetlemeye gitmişti. Ebu Ubeyde Bin Cerrah hem karşılamaya geç gelmiş hem yollara düşmemişti.

Hz. Ömer onu görünce “Bu gece sende misafir olarak kalmak istiyorum” der. O bu tekliften pek hoşlanmadı. Ancak Hz. Ömer ısrar edince kabul etti. Vali olmasına rağmen Şam’ın kenar bir semtinde ve içi boş bir evde yaşıyordu.

Hz. Ömer “Evinde bir şey yok mu? deyince “Bunlar bana yeter” dedi. Hz. Ömer durumu anladı ve ağladı. Dünya bizlerin hepimizi değiştirdi ama sen hariç Ey Ebu Ubeyde dedi.

Ebu Ubeyde Bin Cerrah Nasıl Öldü?

Şam bölgesinde “Taunu Amvas” ismiyle meşhur olan ve birçok sahabenin ölümüne neden olan veba salgını çıkmıştı. Bbu vebaya karşı Ebu Ubeyde şehri korumak adına karantina uyguladı. Bu salgını işiten Hz. Ömer Ebu Ubeyde’yi kaybetmeye göze alamadı. Ona mektup göndererek Medine’ye gelmesini dolaylı olarak teklif etti.

Ebu Ubeyde bin cerrah (r.a.) Hz. Ömer’in bu mektubunu okuyunca niyetini anladı. Ona şu şekilde cevap verdi. “Ey müminlerin emiri Allah sana rahmet eylesin. Mektubunu okudum niyetini de anladım. Bana söyler misin Peygamberimizin ümmetin en güvenilir dediği birisi evladı, halkı burada ölüyorken oraya gelebilir mi? Bizler senden ve Medinelilerden dua bekliyoruz.

Koca Ömer cevabi mektubu okuyunca ağlamaya başladı. Çevresinde bulunanlar yoksa Şam valisi hayatını mı kaybetmiş? dedi. Hz. Ömer “Hayır şimdilik ölmedi ama o halkının içinde ölmeyi tercih etti” Hakikaten bir süre sonra gelen başka bir mektupta o mübarek kahraman zatın öldüğü haber ediliyordu.

Ebu Ubeyde Bin Cerrah vefat ettiğinde 58 yaşında idi. Bu haberi işiten sahabeler Peygamberin (sav) seneler evvel söylediği haberi konuşuyorlardı. O haberde “Ey Ebu Ubeyde! Birçok insanın vefat edeceği bir salgın hastalıkta öleceksin.” demişti. Kabri suriyededir.

Evet bütün sahabeler adeta birer yıldız gibi kime tabi olsanız kurtuluşa eriyorsunuz. Allah hepsinden ebeden razı olsun ve şefaatlerine bizleri nail eylesin. Selametle.