Merkez Efendi Cami ve Kitabesi

Merkez Efendi cami kitabesi İstanbul’da Zeytinburnu ilçesi Merkez Efendi mahallesinde bulunmaktadır. Merkez Efendi 1463 tarihinde Denizli’de doğmuştur. 

Asıl ismi Musa Muslihuddin olan Merkez Efendi ilk tahsilini Manisa’da yapmış, oradan İstanbul’a gelmiş ve Velüyiddin Efendi, Ahmet Paşa gibi zatlardan dersler almıştır. Daha sonra Sümbül Efendinin tedrisatına girerek evliyanın büyüklerinden olmuştur.

Merkez Efendi cami aslında bir külliye şeklinde olup içerisinde cami, türbesi, çilehanesi, şadırvanı, mutfağı, derviş hücreleri, hünkâr köşkü ve hamamı bulunmaktadır.

Maalesef bu yapıların bazıları zamanımıza kadar gelememiştir. Türbe ise Sultan 2.Mahmud devrinde yeniden yapılmıştır. Türbede Merkez Efendi ile birlikte hanımı, ailesi ve şeyhlere ait sandukalar vardır.

Türbe yanında bulunan çilehane ziyarete açık olup İstanbul’da en fazla ziyaretçi alan türbelerden birisidir.

Merkez Efendi Cami

Merkez Efendi lakabı ile meşhur Şeyh Masa Muslihuddin Efendi Sünbül Sinan Efendi’nin vefatı sonrasında hilafeti devralır. Bir süre sonra halveti tarikatın geleneğine göre bu münzevi tekkeyi inşa etmiştir. 

Daha sonraları bu yapı ve içindekiler çeşitli tarihlerde onarılmış ve yenilenmiş hatta bazı ek yapılar inşa edilmiştir. Tabi bu değişiklikleri zaman içinde takip ve tespit etmek imkanı yoktur.

Bununla beraber tarikata bağlı olan Defterdar Abdülbâki Paşa 1608 tarihinde bir darülkurrâ inşa ettirmiştir.1812 tarihinde cümle kapısının hemen yanına ufak bir çeşme yapılmıştır.  

2. Mahmud 1836 tarihinde tekkeyi büyük bir tamiratla yenilemiştir. Merkez Efendi Türbesi’ndeki bazı bezemeler 2. Abdülhamid zamanında tamir edildiği belirtilmektedir.

1925 de tekkelerin kapatılmasından sonrası cami olarak kullanılarak varlığını sürdürmüş ve 1965 tarihinde yapılan bir tamirle günümüze kadar gelmiştir. Merkez Efendinin Hayatı başka bir başlıkta yazdığımızdan bu kadarla iktifa ederek kitabeye geçiyoruz.

Merkez Efendi Cami Kitabesi

Caminin giriş kısmında bir tamir kitabesi ve ortasında bir tuğra bulunmaktadır.

Merkez-i pergar-ı şevket kutb-i vakt-i saltanat

Ol şehinşah-ı keramet-menkabet tecdid edip

Edicek ihya Cenab-ı Merkez’in dergahını

Sayesinde ol şehin tecdid olundukça bina

Geldi bir pir-i Sühan-ziver dedi tarihini

Mihver-i çerh-i velâyet Hazret-i Mahmud Han

Koymadı mülkünde asla köhne kalmış bir mekan

Beyt-i mamur-i sürur oldu kulub-ı salikan

Şevket u ömrün füzun etsin Cenabı Müstean

Yaptı ziba hân-kah-ı Merkezi kutb-i cihan / 1252

Tuğrada ise Maḥmud Ḫan bin ‘Abdülḥamid el-muẓaffer da’ima ‘Adli Ketebehu Rakım  yazmaktadır. Kitabede geçene ziver Ahmed Sadık Ziver Paşa olup tarih düşürmeleriyle bilinir. Divanı bulunmaktadır. Burada tamiyeli tarih vardır ki “Geldi bir” tamiyesi gereği bir eklenerek 1252 tarihi çıkar.

Kelime Tahlili:

Pergar: Pergel, merkez

Mihver: Bir konudaki önemli nokta, öz, esas, ağırlık merkezi

Şehinşâh: Şahlar şahı, padişahlar padişahı

Menkabet: Din büyükleri, kahramanlar ve tarihi kişilerin vasıflarını, meziyetlerini, destansı bir şekilde anlatan hikayeler

Sâlikan: Bir yola girmiş olan, bir yol tutup onu takip edenler

Füzun: Arttırmak, çoğaltmak

Müstean: Kendisinden yardım istenen, yardımı dilenen ki Allah’tır

Sühan: Söz, kelam

Ziba: Süslü, güzel olan

Hankah: Bir tarikatta başka tekkelerinin kendisine bağlı olduğu merkez konumdaki tekkesi 

Merkez Efendi Cami kitabesi hakkında bilgiler verdik. Cennet Efendi Türbesi ve Kitabesi hakkında bilgi almak için linki tıklayınız.