Siyakat Nedir? Siyakat Yazı Örnekleri

admin 579 Görüntüleme
4 Dk. Okuma süresi

Bu yazımızda yazı hatları içinde oldukça zor okunan ve merak edilen siyakat yazısı üzerinde duracağız. Lugata baktığımızda siyak kelimesinden türediğini ve anlam olarak “sözün gelişi, sözün ardı sıra birbirini takip etmesi; tarz, tertip ve nizama” anlamlarına geldiğini görüyoruz. Siyakat ise arşiv belgelerinde okunması çok zor, girift, sanat özelliği olmayan bir eski yazı çeşididir.

Siyakat yazı ile yazılmış bir yazı ancak sözün gelişinden okunabilmesi nedeniyle bu ismi almış olabileceğini ifade edenler de vardır. Bu yazının gelişmesinde devletin güvenliği, önemli bilgilerin gizli kalmasının önemi yanında kayıtların da hızlı yazılması olduğundan daha kısa yer tutması isteği ve ihtiyacı da önemli rol oynamıştır.

Bu yazı türü Abbasi devleti zamanında ortaya çıkmıştır. Selçuklular ve diğer İslâm devletlerinde kullanıldığı da bilinmektedir. Bununla beraber İran’dan Anadolu’ya, özellikle İlhanlılar tarafından Osmanlılar’a geçtiği kabul edilmiştir.

Fatih Sultan Mehmed zamanından Sultan Abdülaziz zamanına kadar Osmanlı’nın gizlilik isteyen resmi ve mali kayıtları, hususen tahrir ve muhasebe defterleri siyakat hattı ile yazılmıştır.

İlginizi Çekebilir:   Arşiv Belgeleri Berat Belgesi Nedir?

Osmanlı’nın iktisadi, idari, sosyal ve kültürel hayatını aydınlatan bu kayıtların arşiv belgelerinde pek çok örneği vardır. Siyakat hattı farklı bir yazı çeşidi olmakla birlikte hem yazıldığı döneme hem yazan katibine göre farklı özellikler gösterir.

Osmanlı Devleti’nin devlet sırlarının muhafaza edilmesini sağlayan siyakat yazı türü aynı zamanda devletin mali kayıtlarında da kullanılmıştır. Hususi yetiştirilen katiplerce yazılıp okunan siyakat bir şifre yazısıdır.

Siyakat Yazısı Hakkında Bilgiler

Bu yazı türünde Nesih, nesta‘lik, ince divanî ve rik‘a kırması, kûfî hattına benzer bazı yazıların harfleri karıştırılmış olmasına rağmen yeterli olmamakla birlikte harflerin müfred ve birleşik şekillerini gösteren siyakat elifbası vardır.

Yazıda harfler kalemin süratli olması sonucu birbirine yaklaşmış, ilişmiş ve harfler küçülmüştür. Harflerin bazı ayrıntıları kaybolmuş hususen pe, çe, şın ve bazan nun harfi dışındaki noktalı olan harflere nokta konmamıştır.

Nokta ise bazı harflerde sona birer işaret şeklinde konulmuştur. Med işareti sadece elif harfinin üstüne konmuş, çoğu yerde ise şedde konmamıştır. Genellikle imla kaideleri açısından kendinden sonra gelen harfe birleşmeyen harfler sürat için bazen diğer harfe birleşmiş ve zaman ile şifre haline gelen anahtar kelimeler çıkmıştır.

İlginizi Çekebilir:   Osmanlıda Tapu ve Tapu Örnekleri

Kef gibi keşideye uygun harfler arkasına gelen kelimelerin altında bir çizgi şeklinde yazılmış, ra harfi keskin köşeli bir dal harfine, dal harfi sola çıkıntılı bir üçgene dönüşmüştür. Siyakat yazısında kullanılan rakamların da özel bir sistemle yazılış şekilleri vardır.

Siyakat Yazısı Örneği

Siyakat_yazısı_ornegi

Mukâta’a_-i Karye-i Tamzara der-livâ-i Karahisar-ı Şarkî vâcib-i ‘an evvel-i Mart sene 1177 der-‘uhde-i Ali Beg ve Abdullah Beg veledân-ı Zaralı zâde müteveffâ Mehmed Paşa nısf-ı hisse-i mâlikâne Beray-ı taksît-i mevâcib Hisse- Ali Bey 50 guruş Hisse-i Abdullah Beg 50 guruş Yekûn 100

Siyakat_yazısı_ornegi

Tahvîl -i Ahmed Faik, berây-ı ser-şükûfe-i hassa, berây-ı şehr-i RA (rebiülevvel) sene 1094 ber-mûceb-i arz-ı hâl-hod ve bâ-fermân-ı şerîf tezkire-dâde. Fî gurre-i R. (rebiülahir) sene 94 Eyyâm, 30 Fî (fiyat), 180 Yekûn 5400

Bu siyakat yazısı okuması için aşağıda bulunan youtube kanalından izliyebilirsiniz.

Osmanlı Tapu nedir? ve örnekleri ile ilgili yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.

 

Bu makaleyi paylaş
1 İnceleme
  • zoritoler imol says:

    Some really good posts on this website, regards for contribution. “A religious awakening which does not awaken the sleeper to love has roused him in vain.” by Jessamyn West.

    Yanıtla

İnceleme bırak

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir