Kartpostal kelimesi dilimizde Fransızca dilinden Türkçe’mize geçmiştir. Bu yazımızda arşiv belgeleri içinde bulunan bir belge çeşidi olan Osmanlıca kartpostal konusunu işleyeceğiz. Akabinde ise bir kartpostal örneği vereceğiz inşallah.
Gerek Osmanlıca Kartpostal olsun gerek diğer kartpostallar olsun genellikle dikdörtgen olup bir yüzü resimli olup diğer yüzü yazışma yapmaya uygun ince kartondur. Zarflı veya zarfsız olarak posta ile gönderilmektedir.
Kartpostallar ülkelerin posta tarihi hakkında bilgiler verir. Aynı zamanda içerikleri itibarıyla da çıkarıldıkları dönem hakkında önemli bilgiler vermektedir.
Kartpostallar ilk zamanlarda haberleşmek için kullanılmamıştır. Bu resimler yazılan mektuplarla birlikte zarfların içine konulurdu. Mektubu gönderenin yaşadığı çevreyi tanıtan bir hediye gibi kullanılmıştır.
Telefon, internet gibi günümüz iletişim araçlarının olmadığı zamanlarda haberleşme kartpostal ile yapılıyordu. Üstelik bizler daha yakın bir geçmişe kadar bunu kullanıyorduk. Büyüklerimizin evinde 80′ li 90’lı yılların başlarında gelmiş kartpostal olmayan pek yoktur galiba. Şimdilerde kartpostallar daha çok iletişim aracı değil, bir hobi olarak kullanılmaktadır.
Osmanlıda Kartpostal
Osmanlı’da 19. yüzyılın son zamanlarında kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonraki zamanlarda giderek yaygınlaşan kartpostal basımı ve kullanımı belirli kurallara bağlı idi. Osmanlı devletinde kartpostalın yaygınlaşması ise uyruğu Avusturya-Macaristan olan Alman kartpostal editörü olan Max Fruchtermann vesilesi ile olmuştur.
Fruchtermann 1867 tarihinde İstanbul’a gelmiştir. Bu tarihten iki yıl sonra Yüksekkaldırım‘da bir çerçeveci dükkanı açmış ve 1895 yılında ise ilk Osmanlı kartpostal serisini basmaya başlamıştır.
Daha çok İstanbul kenti ile ilgili kartpostallar hazırlayan Fruchtermann, diğer Osmanlı şehirlerinin manzaralarının da bulunduğu 2.500’den fazla kartpostal hazırlamıştır. Fruchtermann ölene kadar kartpostal işi ile uğraşmıştır. Kartpostalları sanatsal ve panoramik manzaraları göstermesi ile birlikte o döneminin siyasi manzarası ve farklı kültürel yapılar hakkında da bilgiler içermektedir.
Kartpostal Nedir? Kartpostal Niçin Kullanılır?
İnsanlık tarihinin eski ve en güzel adetleri vardır. Bu adetlerin başında özel gün ve zamanlarda yaptığı mektuplaşma ve gönderilen kartpostallar gelir. Gönderilme gayesine göre doğum günü, bayram, tebrik, bebek kartı gibi isimler alır. Kartpostal, güzel bir hatıra ve hediye olduğu için gönderilen kişi tarafından uzun süre saklanmaktadır.
Gerek Osmanlıca Kartpostal olsun gerek diğer kartpostallar olsun genellikle gönderen kişinin adı, soyadı, adresi, gönderilme tarihi, iletişim bilgileri ile yazışma alanında niçin gönderildiği yazılır ve pul/damga yapıştırılıp gönderilirdi.
Osmanlıca Kartpostal Örneği
Bu Osmanlıca kartpostal bir babanın evladına olan güzel tavsiyeleri içermektedir. Günümüz Türkçesi ile şöyle yazmaktadır. Feridun Babaya Sevgili Kuzucuğum, Nasılsın, artık hastalıklar geçti mi?. Yemeğe, perhize dikkat etmeli, şimdi havalar sıcak, terli iken rüzgarlı yerde oturmamalı, dört tarafından pencereler açık yatmamalı, abur cubur yememeli, eğer bunlara dikkat edersen hiç hasta olmazsın emi kuzucuğum, gözlerini öperim.
Osmanlıca mezar taşları ve örneklerine linke tıklayarak ulaşabilirsiniz. Umarım istifade edersiniz. Selam ve dua ile. Ayrıca yukarıda bulunan Osmanlıca kartpotal için okuma videosu aşağıdadır.
