Osmanlıca Çeviri Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Osmanlıca Türk tarihinde önemli bir yere sahip bir yazı dili olup Osmanlı’nın resmi dili olarak kullanılıyordu. Osmanlıca çeviri çok duyulan ve sorulardan birisidir. Biz de bu yazımızda bu konuyu araştırdık.

Osmanlı İmparatorluğu’nun resmi dili olarak kullanılan Osmanlıca, 20. yüzyılın başlarına kadar yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Bu nedenle Osmanlı’nın geniş bir coğrafyada hüküm sürdüğü düşünüldüğünde pek çok alanda ve yerde Osmanllıca’nın izlerine rastlayabiliriz.

Osmanlıca Çeviri Nedir?

Osmanlıca, Arap harfleri kullanılarak yazılmıştır. Arap alfabesinde 28 harf varken Osmanlıca ise 31 harf bulunmaktadır. Osmanlıca’nın içerisinde Arapça ve Farsça kelimelerde bulunduğundan çeviri yapacakların bu noktada da bilgi sahibi olmaları gerekmektedir.

Osmanlıca çeviri Osmanlıdan günümüze gelen bütün yazılı metinlerin günümüz Türkçesine veya başka bir dile çevrilmesidir. Osmanlıca tarihi belgelerde, arşiv kayıtlarında, fermanlar, vakıf defterleri, mektuplar, katabeler, mezar taşları ve diğer yazılı kaynaklarda kullanılmıştır. Bu kaynaklar günümüzde hala çokça karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle Osmanlıca çeviri konusu günümüzde hala önemini korumaktadır.

Osmanlıca çeviri yapacak birisinin öncelikle Osmanlıca metni okuyabilme ve anlama becerisine sahip olması iktiza etmektedir. Bununla beraber kelime dağarcığın olması ve dil bilgisi yapısını analiz edebilme kabiliyetinin olması gerekir.Böylelikle metnin hangi döneme ait olduğu ve hangi konuları içerdiği bilinebilir.

Osmanlıcanın baştan itibaren bir gelişim içerisinde olması, farklı hatları içinde barındırması, belgelerin çeşitlilik arz etmesi, belgelerde zamanla silinmesi yırtılması, o zamanlar teknoloji yetersizliği nedeniyle yazımda tam bir birlik olmaması, çeviren kişide tarihi bilgilerin eksik olması çeviri yaparken beraberinde zorluklar getirmektedir. Bu noktada araştırmacı olmak, farklı belgeleri incelemek, uzman kişilerden yardım almak, kursa gitmek öne çıkmaktadır.

Burada bir noktaya da dikkat çekmek istiyorum. Osmanlıca çeviri yerine bazen de Osmanlıca Tercüme denilmektedir. Bu ise Osmanlıcanın maalesef yabancı bir dil gibi algılanmasına neden olmaktadır. Hatta eğitim almış okumuş insanlar da bile böyle bir algı ve ifade vardır. Halbuki Osmanlıca dediğimiz o döneminde kullanılan Türkçedir. Türkçe’den Türkçe’ye tercüme olabilir mi? Osmanlıca’nın Türkçe olması nedeniyle Osmanlıca’dan günümüz Türkçesine aktarma çevirme denilebilir.

Osmanlıca Çeviride Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Osmanlıca harfleri ve alfabeyi iyi bilmek gerekir. Osmanlıca’da Arap harfleri ile beraber Farsça harfleri de kullanır. Bu nedenle, çeviri yaparken bu harfleri doğru okumak önemlidir.
• Gramer bilgisine sahip olmak çeviride anlamı doğru bir şekilde aktarmak için önemlidir.
• Kelime alt yapısının olması önemlidir. Zira Osmanlıca çeviri için doğru anlamı yakalamak kelime anlamlarının bilinmel ile olabilir.
• Tarihi, kültürel ve coğrafi bilgi sahibi olunması iyi olacaktır. Osmanlıca eserlerde tarihi, kültürel ve coğrafi unsurları bilmek metni anlamak ve anlandırmakta yardımcı olur.
• Farklı hatları bilmek çevirinini temel unsurlarındandır.
• Osmanlıca çeviri yaparken edebi metinler ile arşiv metinlerinde olan çeşitliliği bilmek önemli bir unsurdur.
• Transkript bilgisine sahip olunması gerekir ki dönemin metinleri güzel bir şekilde aktarılabilsin.
• Ayrıca Osmanlı Türkçesi gramer kitabı ile güzel bir lugat edinin Osmanlıca çeviri konusunda size yardıncı olacaktır.

Osmanlıca çeviri konusunda uzmanlaşmak ve başarılı bir çevirmen olamak istiyorsanız yeterli bilgi ve deneyime sahip olmanız gerekir. Hem Osmanlı tarihi, yazı ve belge çeşitleri konusuna da hakim olmalısınız. Bu zorlu bir süreç olup sabırla ve gayretle çalışmayı gerektirir. Ancak böyle olursa doğru ve anlamlı bir çeviri yapmak mümkündür.