Nuruosmaniye Cami ve Nuruosmaniye Cami Kitabeleri

Nuruosmaniye Cami 1748 tarihinde Sultan 1. Mahmud zamanında yapımına başlanmış ve 3. Osman zamanında 1755 tarihinde yapımı tamamlanmış, barok mimari özelliğini taşıyan ilk camidir.

Nuruosmaniye cami Çemberlitaş ve Çağaloğlu arasında kendi adıyla anılan semtte bulunmaktadır. Tam olarak Molla Fenari Mahallesi Vezirhan Caddesi üzerindedir. 3. Osman bu camiye Nuru Osmani yani Nuruosmaniye adını vermekle zahirde hanedanın adını verse de aslında kendi adını ölümsüzleştirmiştir.

Bina emini olan yani caminin her şeyinden sorumlusu Ahmed Efendi’dir. Onun idaresinde Simeon (Simon) Kalfa tarafından yepyeni bir sanat akımına uygun biçimde yapılmıştır. Osmanlıda Barok mimari yapısına uygun yapılan ilk cami özelliğine sahiptir.

Barok mimarisi 16. yy sonlarına doğru İtalya’da ortaya çıkmıştır. Hususen Almanya ve Güney Amerika’da 18. yüzyıla kadar süren mimari tarzdır. Bu farklı ve göze hoş gelen mimaride detaylar çok açıktır. Mermer büyük boyutlu dekorasyon ve parlak renkler kullanılmaktadır. Büyük kubbeler, ayrıntılı motifler, kavisli olan duvarlar, boyanmış ve tonozlu tavanlar, sütunlar, kemerler, nişler, çeşmeler, kırık alınlıklar yine bu mimarinin özellikleri arasındadır. Bu özellikler ile bir dinamizm bir hareket hissi verilmek istenilmektedir.

Nuruosmaniye Cami Hakkında Bilgiler

Nuruosmaniye Cami medresesi, kütüphanesi, imareti, sebili, türbesi ve çeşmesiyle çevresindeki dükkanları hanlarıyla bir külliye halindedir. Kütüphanesinde çok değerli el yazması kitaplar bulunmaktadır.

Bu güzel ve etkileyici cami yüksek bir kaide üzerinde inşa edilmiştir. Planı kare olarak tasarlanmıştır. Mihrabı dışarı doğru çıkıntılıdır. Yüksek ve geniş çaplı kubbeleri olup bu kubbeler yan duvarlardaki büyük kemerlere oturtulmuştur.

Caminin iç avlusu yarım daire şeklindedir.  12 sütuna oturan kubbelerin örttüğü revakı (bir yapının cephesinde bulunan ya da iç avlusunu çevreleyen, üzeri, kagir ya da ahşap malzeme ile inşa edilmiş kubbe) şadırvansız olan bu avluyu çevrelemektedir.

Caminin iç kısmı yüz yetmiş beş pencereden ışık alır. Ana kapı (cümle kapısı) üzerinde müezzin mahfili, yanlarında yan mahfiller vardır. Mihrabın sol yanında ise dışarıdan büyük bir rampayla çıkılan ve odaları olan Hünkar mahfili vardır. 5 gözlü cemaat yerinin iki yanında dışarı doğru çıkıntılı yerinde birer tane çok zarif minaresi bulunmaktadır. Minareler ikişer şerefe vardır.

Bu güzel caminin iç kısmı da son derece güzel ve gösterişli bir şekilde süslenmiştir. Mihrap, minber ve caminin silmeleri barok üslupta harika bir şekilde yapılmıştır. Caminin içini süsleyen kısımları renkli taşlarla süslenmiştir. Bir dış avlusu ve bir de iç avlusu vardır. Bu avlunun ikisi yanlarında, birisi ortada olmak üzere üç kapısı bulunmaktadır. Biri ortada, dördü yanlarında olmak üzere dokuz kubbeyle örtülmüştür.

Nuruosmaniye Camisinin avlusundaki türbede Sultan 3. Osman Han’ın annesi Şehsuvar Sultan ile bazı şehzade ve sultanlar medfun bulunmaktadır.

Caminin en önemli hususlarından birisi de harika hat sanatı örneklerine sahip olmasıdır. Kapı tokmaklarından tutun kubbesine kadar hat sanatı örnekleri vardır. Girişinin sağında ve solunda “Bize hayırlı kapılarını aç” manasına gelen dua bulunmaktadır. Caminin içini süsleyen yazılar o devrin bilinen hattatlarından Rasim, yedikulelizade Abdülhalim, Bursalı Müzehhib Ali ve Katibzade Mehmed Refi Efendi tarafından yazılmıştır.

Nuruosmaniye Cami Kitabeleri

Bu güzel caminin dışarıda kapı üzerinde bulunan kitabesi ve kitabede yazılanlar aşağıdadır.

Hazret-i Sultan ‘Osman kim anın, Şefkat ü ihsanı şamil herkese, Ehlî ilm zümre-i tahsil için, Yaptı bir ali müşeyyed medrese

Cevdet ü a‘ṭafını tahkik eder, Metni feyzi kim ki tedris eylese, Hükm-i ihsanında yoḳ selb-i vücud, Nispeti icap ile her bi kese

Yaptı sultan-ı cihan-ı iktidar, Bu mahalli neyl-i feyz-i aḳdese, Düştü bir tarih Ḥakim’den dua, Medḫali ilm ola bab-ı medrese 1169 

Caminin imaret kısmında bulunan kitabe ve kitabede yazılı olanlar aşağıdır. Ayrıca Kitabenin son mısrasında bulunan harflerinin ebced değerlerinin toplamı değeri “1169” tarihini vermektedir. Bu tarih aynı zamanda kitabenin yazım tarihi olmaktadır. 

Şehinşah-ı cihan Sultan-ı alem, Ki oldur mazhar-ı tevfik-i hallak, Haya ve adl sıdkın membaıdır, Keremver sahibi i‘ta ve infak

Bu dergâh-ı niam bahşı vasi’i, Yapıp kıldı müşeyyed tak ber tak, Edip it‘am miskinü yetimi, ita’ ahana lütfun etdi ilhak

Mevayid bast olunduḳça cihana, Simaṭ-ı şükrü olsun kut-ı anak, Yazılsın kilk-i Ḥakim’den bu tarih, Ola ala imaret-i bab-ı erzak 1169 

Kitabeler hayatımızın içinde her yerde kaşımıza çıkmaktadır. Sadece kitabeler mi? Hayır mezar taşları levhalar hüsnü hat eserleri her yerdeler. Bizler Osmanlıca öğrenmek ve bu eserlere turist gibi bakmamak noktasında hem gayretli hem bilinçli olmalıyız. Çanakkale saat kulesi kitabesi isimli yazımızı okumak için linje tıklayınız. Vesselam.