2. Kur: Yazılımı Kalıplaşmış Kelimeler

2- İmlası klişeleşmiş kelimeler: Aşağıda maddeler halinde verilen kelimelerde kalıplaşmış başka bir ifade ile klişeleşmiştir ve gösterildiği şekilde yazılır.

A- Kelimeler: Aşağıda verilen ve çokça kullanılan bazı kelimeler okutucu kullanılması gerekirken klişelişeleşerek okutucu kullanılmaz.

B- İşaret zamirleri: Bütün nesnelerin ve kavramların yerini işaret anlamıyla tutan kelimelere “işaret zamiri” denir. Aşağıdaki şekilde yazılır.

Örnekler;

C- Sayı sıfatları (ıncı-inci-uncu-üncü): Burada dikkat etmemiz gereken ıncı-inci-uncu-üncü zaten ekte olduğundan tekraren ı,i,u,ü seslerini yazmamaktır.

Örnekler;

D- Üleştirme sayı sıfatları (-er-ar-şer-şar): Paylaşma ve Bölüşme anlamını veren ek olup er-ar-şer-şar ile elde edilir. Birer birer, Beşer beşer gibi. Kelimenin köküne R harfi getirilerek elde edilir.

Örnekler;

E- Şahıs zamirleri: Şahıs zamirleri üç tekil, üç de çoğul olmak üzere altı tanedir. Şahıs zamirleri “1. Tekil: Ben, 2. Tekil: Sen, 3. Tekil: O, 1. Çoğul: Biz, 2. Çoğul: Siz, 3. Çoğul: Onlar” dır. Bu zamirler aynı zamanda yazımında kalıplaşma vardır. Yani okutucular yazarken kullanılmaz..

F- 2. Tekil (yani sen) şahıs emir kiplerinde kullanılan a sesleri elif ile yazılır. Bunlar aynı zamanda fiilerdir. Kelimenin sen hitabına karşılık geldiğine dikkat edelim.

Örnekler;

2. tekil şahıs emir kiplerinde nehiy varsa (yasaklama) kalınlarda ma (ما) incelerde me (مە) ilavesi yapılır.

Örnekler;

Ek alımı devam ettiğinde gerek elif gerek he okutucuları terk edilebilir.

Örnekler;

Osmanlıcanın bir güzelliği

Osmanlıcada hafifleştirilmiş masdarların sonu (okuma, yazma, danışma gibi yani olumlu manada bu iş yap manasında. Örnek. Okuma yapıyorum dendiğinde o iş yapılıyor) a sesi ile bittiğinde he okutucusu ile yazılır. Halbuki kesinlikle okuma yazma danışma gibi yasaklama bildirirse o zaman sonu elif ile yazılır.

Böylelikle günümüz Türkçesinde danışma derken o fiilin yapılmak islenip istenmediği yazı üstünde anlaşılamazken Osmanlıcada o fiil olumlu ise he okutucusu ile olumsuz ise elif okutucusu ile yazılarak yazı dilinde dahi farkı görebiliriz.

Örnekler;

Bununla birlikte hafifleştirilmiş mastarların sonu e sesi ile bittiğinde he okutucusu ile yazılır. Olumlu manada ek alımında okutucu terk edilmezken nehiylerde ise birleşik yazılarak mastarla nehiy birbirinden ayrılmaktadır.

G- 3. tekil ve çoğul (o. onlar)şahısların emir kipleri سین، سینلر-سون، سونلر şeklinde normal nun ile yazılır. Burada dikkat etmemiz gereken husus 2. tekil (sen) ve 2. çoğul (siz) kafi nuni ile yazılırken 3. tekil ve 3. çoğulun normal nun ile yazıldığıdır.

Örnekler;

H- Tamlama ve mülkiyet bildiren ı-i ve sı-si eklerindeki okutucu ye harfleri kelimenin bu ekleri takiben ismin hal ekini (ı-i-e-a-de-da-den-dan) alması halinde düşer.Yani yazılmaz. Ancak kendinden sonra birleşmeyen harfler ile biten ve açık hece olması durumunda ye harfi düşmez. Yani yazılır.

Örnekler;

Ancak dır-dir eki bir hal eki olmadığından ye eki düşmez ve yazılır.

Örnekler;

I- Sonu ye okutucusu ile biten bir kelime ile, idi, ise, imiş ekleriyle birleştiğinde bu eklerin başındaki elif okutucusu düşer.

Örnekler;

İ- Kelime içinde 3 ye harfi yan yana kullanılmaz. Bu durumda 2 y harfi yeterlidir.

Örnekler;

J- Arapça ve farsça kelimeler asli yapısına göre yazılır. Bu kelimelerde Türkçe imla kaideleri kullanılmaz. Kendi kurallarına göre yazılır. Bu konu ile ilgili yapmamız gereken şey yazacağımız kelimenin Türkçe olup olmadığını tespit etmek. Bunu için burada anlattığımız konulara bakınız.

Örnekler;