imla kelime ve ekler

2- İmlası klişeleşmiş kelimeler: Aşağıda maddeler halinde verilen kelimelerde kalıplaşmış başka bir ifade ile klişeleşmiştir ve gösterildiği şekilde yazılır.

A- Kelimeler: Aşağıda verilen ve çokça kullanılan bazı kelimeler okutucu kullanılması gerekirken klişelişeleşerek okutucu kullanılmaz.

Osmanlıca Kelime
Ancak
Osmanlıca kelime
Değil
Osmanlıca kelime
Gibi
Osmanlıca kelime
Yirmi
Osmanlıca kelime
Dört
Osmanlıca kelime
Doksan
Osmanlıca kelime
Sekiz
Osmanlıca kelime
Sıfır ve Kırk

B- İşaret zamirleri: Bütün nesnelerin ve kavramların yerini işaret anlamıyla tutan kelimelere “işaret zamiri” denir. Aşağıdaki şekilde yazılır.

Örnekler; 

Osmanlıca Kelime
O
Osmanlıca kelime
Bu
Osmanlıca kelime
Şu
Osmanlıca kelime
Onlar
Osmanlıca kelime
Bunlar
Osmanlıca kelime
Şunlar

C- Sayı sıfatları (ıncı-inci-uncu-üncü): Burada dikkat etmemiz gereken ıncı-inci-uncu-üncü zaten ekte olduğundan tekraren ı,i,u,ü seslerini yazmamaktır. Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Beşinci

 

Osmanlıca Kelime
Altıncı

 

Osmanlıca Kelime
Yüzüncü

 

Osmanlıca Kelime
Bininci

 

D- Üleştirme sayı sıfatları (-er-ar-şer-şar): Paylaşma ve Bölüşme anlamını veren ek olup er-ar-şer-şar ile elde edilir. Birer birer, Beşer beşer gibi. Kelimenin köküne R harfi getirilerek elde edilir. Örnekler; 

Osmanlıca Kelime
Beşer

 

Osmanlıca Kelime
Altışar

 

Osmanlıca Kelime
Kırkar

 

Osmanlıca Kelime
Biner

 

E- Şahıs zamirleri: Şahıs zamirleri üç tekil, üç de çoğul olmak üzere altı tanedir. Şahıs zamirleri “1. Tekil: Ben, 2. Tekil: Sen, 3. Tekil: O, 1. Çoğul: Biz, 2. Çoğul: Siz, 3. Çoğul: Onlar” dır. Bu zamirler aynı zamanda yazımında kalıplaşma vardır. Yani okutucular yazarken kullanılmaz..

Osmanlıca Kelime
Ben

 

Osmanlıca Kelime
Sen

 

Osmanlıca Kelime
O

 

Osmanlıca Kelime
Biz

 

Osmanlıca Kelime
Siz

 

Osmanlıca Kelime
Onlar

 

F- 2. Tekil (yani sen) şahıs emir kiplerinde kullanılan a sesleri elif ile yazılır. Bunlar aynı zamanda fiilerdir. Kelimenin sen hitabına karşılık geldiğine dikkat edelim. Örnekler; 

Osmanlıca Kelime
Oyna

 

Osmanlıca Kelime
Başla

 

Osmanlıca Kelime
Zıpla

 

Osmanlıca Kelime
Sakla

 

2. tekil şahıs emir kiplerinde nehiy varsa (yasaklama) kalınlarda ma (ما) incelerde me (مە) ilavesi yapılır. Örnekler;

Osmanlıca kelime
Oynama

 

Osmanlıca kelime
Zıplama

 

Osmanlıca kelime
Girme

 

Osmanlıca kelime
Silme

 

Ek alımı devam ettiğinde gerek elif gerek he okutucuları terk edilebilir. Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Oynamadan

 

Zıplamadan

 

Osmanlıca Kelime
Girmeden

 

Osmanlıca Kelime
Silmeden

 

Osmanlıcanın bir güzelliği

Osmanlıcada hafifleştirilmiş masdarların sonu (okuma, yazma, danışma gibi yani olumlu manada bu iş yap manasında. Örnek. Okuma yapıyorum dendiğinde o iş yapılıyor) a sesi ile bittiğinde he okutucusu ile yazılır. Halbuki kesinlikle okuma yazma danışma gibi yasaklama bildirirse o zaman sonu elif ile yazılır.

 

Böylelikle günümüz Türkçesinde danışma derken o fiilin yapılmak islenip istenmediği yazı üstünde anlaşılamazken Osmanlıcada o fiil olumlu ise he okutucusu ile olumsuz ise elif okutucusu ile yazılarak yazı dilinde dahi farkı görebiliriz.  Örnekler;

Masdarlar

Bununla birlikte hafifleştirilmiş mastarların sonu e sesi ile bittiğinde he okutucusu ile yazılır. Olumlu manada ek alımında okutucu terk edilmezken nehiylerde ise birleşik yazılarak mastarla nehiy birbirinden ayrılmaktadır.

Masdarlar okunuşu

G- 3. tekil ve çoğul (o. onlar)şahısların emir kipleri سین، سینلر-سون، سونلر şeklinde normal nun ile yazılır. Burada dikkat etmemiz gereken husus 2. tekil (sen) ve 2. çoğul (siz) kafi nuni ile yazılırken 3. tekil ve 3. çoğulun normal nun ile yazıldığıdır. Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Baksın, Baksınlar
Osmanlıca Kelime
Okusun, okusunlar
Osmanlıca Kelime
Çalışsın, Çalışsınlar

H- Tamlama ve mülkiyet bildiren ı-i ve sı-si eklerindeki okutucu ye harfleri kelimenin bu ekleri takiben ismin hal ekini (ı-i-e-a-de-da-den-dan) alması halinde düşer.Yani yazılmaz. Ancak kendinden sonra birleşmeyen harfler ile biten ve açık hece olması durumunda ye harfi düşmez. Yani yazılır. Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Başı, Başını
Osmanlıca Kelime
El, Elinden
Osmanlıca Kelime
Dedesi, Dedesinde
Osmanlıca Kelime
Kasası, Kasasına
Osmanlıca Kelime
Yazdı, Yazdığı

Ancak dır-dir eki bir hal eki olmadığından ye eki düşmez ve yazılır. Örnekler;

Osmanlıca Cümle
Başıdır

 

Osmanlıca Cümle
İşidir

 

Osmanlıca Cümle
Birisidir

 

Osmanlıca Cümle
Annesidir

 

I- Sonu ye okutucusu ile biten bir kelime ile, idi, ise, imiş ekleriyle birleştiğinde bu eklerin başındaki elif okutucusu düşer. Örnekler;

Osmanlıca Cümle
Başı idi, Başıydı
Osmanlıca Cümle
Doğru idi, Doğruydu
Osmanlıca Cümle
Başı ile, Başıyla

İ- Kelime içinde 3 ye harfi yan yana kullanılmaz. Bu durumda 2 y harfi yeterlidir. Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Bıyık

 

Osmanlıca Kelime
Sıyır

 

Osmanlıca Kelime
Kıyım

 

Osmanlıca Kelime
Yiyecek

 

J- Arapça ve farsça kelimeler asli yapısına göre yazılır. Bu kelimelerde Türkçe imla kaideleri kullanılmaz. Kendi kurallarına göre yazılır. Bu konu ile ilgili yapmamız gereken şey yazacağımız kelimenin Türkçe olup olmadığını tespit etmek. Bunu için burada  anlattığımız konulara bakınız. Örnekler;

Şuur
Şuur

 

Sahip
Sahip

 

Saat
Saat

 

Şair
Şair

 

K- Soru ekleri bitişik yazılır. Şu an günümüz Türkçesinde ise soru eki ayrı yazılır. Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Yok mu?

 

Osmanlıca Kelime
Güzel mi?

 

Osmanlıca Kelime
Sen mi?

 

Osmanlıca Kelime
Bulsun mu?

 

L- Dahi anlamına gelen de eki ayrı yazılır. Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Ben de

 

Osmanlıca Kelime
Babam da

 

Evde de

 

Osmanlıca Kelime
İşde de

 

M- Bağlaç olan ki Farsçadan dilimize geldiğinden كە şeklinde yani he okutucusu ile  yazıldığından bitişik yazılır. Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Bilki

 

Osmanlıca Kelime
Çünkü

 

Osmanlıca Kelime
Suski

 

Osmanlıca Kelime
Deki

 

N- Aitlik bildiren ki ise ye okutucusu ile yazılır. (burada ki cümleden çıkarsa anlam bozulur.) Örnekler;

Osmanlıca Kelime
Sudaki

 

Evdeki

 

Osmanlıca Kelime
Cennetdeki

 

Osmanlıca Kelime
Koltuktaki