Osmanlıca ekler dersimize fiillerde ekler olarak devam ediyoruz. Geniş zaman bir işin fiilin her zaman yapılabileceğini bildirir. Geniş zaman ekleri “-ar, -er, -ır, -ir, -or, -ör, ur, -ür, -r” dir.
Geniş zaman ekleri olumlu ve olumsuz olarak 2 şekilde ele alacağız.
A- Olumlu Geniş Zaman Eki:
1- Sonu açık hece ile biten fiillerin sonuna re harfi getirilir.
2- Sonu kapalı hece ile biten fiillerin farklılık göstermekle beraber o kelime ar, ır, ir, ur, ür şeklinde hangi sesli uygunsa o kullanılır. Ancak kapalı hecelerde he okutucusu gelmediğinden er şeklinde biten geniş zaman eklerinde okutucu kullanılmaz.
3- Sonu e sesi ile biten fiillerdeki okutucu he harfinin terki daha uygundur. He okutucuları diğer okutuculara nispeten daha zayıf olduğundan fiil köklerinin bozulmaması kaidesinin bir istisnasıdır ve bu halde fiil kökü istisna olarak değişebilir.
4- Sonu re sesi ile biten fiillerin geniş zaman kipindeki ir-ır gibi ye okutucusuna ihtiyaç gösteren bir şekilde bitiyorsa normalde yazılması gereken ye okutucuları yazılmayabilir. Okuma-yazmayı olabildiğince hafifleştirmek esas her zaman. Ancak aynı durumdaki elif ve vav harflerinin yazılması daha uygundur.
B- Olumsuz Geniş zaman eki
Olumsuz geniş zaman kipinde sonu e sesi ile bitiyorsa terk edilmesi daha uygunken, a sesi ile bitiyorsa tek edilmemesi daha uygundur. 1. çoğul eklerinde ise hem e hem a sesi terk edilmezken, bu çekimlere gelen yız,yiz ekleri (یز ) şeklinde yazılır.
